İçindekiler ✔
Türkiye’de internetin alan adı yönetimi uzun yıllar boyunca ODTÜ bünyesindeki NIC.TR tarafından yürütülüyordu. Ancak bu yapı, 14 Eylül 2022 itibarıyla tamamen değişti. Artık “.TR” uzantılı alan adlarının yönetimi, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından işletilen TRABİS (TR Ağ Bilgi Sistemi) üzerinden gerçekleştiriliyor. Bu geçişle birlikte alan adı tahsis süreçlerinde önemli değişiklikler yaşandı ve iki yeni kavram hayatımıza girdi: TAKIL ve TAKAL.
TRABİS ile Gelen Yeni Sistem
TRABİS’in devreye girmesiyle birlikte .com.tr, .net.tr ve .org.tr gibi uzantılar için belge zorunluluğu kaldırıldı. Yani artık bu uzantılar, daha önce olduğu gibi ticaret sicil gazetesi, marka tescil belgesi veya diğer resmi evraklar sunulmadan alınabiliyor. Bu durum, bireysel kullanıcılar ve küçük işletmeler için alan adı tescilinde büyük kolaylık sağladı. Ancak bu özgürlük sınırsız değil. Bazı alan adlarının belirli kurumlara ya da faaliyet alanlarına özel olarak ayrılması veya tamamen yasaklanması, TAKIL ve TAKAL uygulamaları ile sağlanıyor.
TAKIL: Tahsisi Kısıtlı Alan Adları
TAKIL, “Tahsisi Kısıtlı Alan Adları” ifadesinin kısaltmasıdır. Bu sistem, belirli kelimeleri içeren alan adlarının, herkes tarafından tescil edilememesini sağlar. Özellikle kamusal anlam taşıyan, hassas veya belirli sektörlere ait olan kelimelerin kötüye kullanımını önlemek için geliştirilmiştir.
Örneğin; “turkiye”, “ataturk”, “t.c.”, “bank”, “banka”, “finans”, “leasing”, “factoring” gibi ifadeleri içeren alan adları TAKIL kapsamında değerlendirilir. Bu tür bir alan adını tescil ettirmek isteyen kişi ya da kuruluş, söz konusu kelimeyle olan doğrudan bağını resmi belgelerle ispat etmek zorundadır. Aksi halde başvurular onaylanmaz.
Bu uygulama sayesinde, örneğin bir bankayla hiçbir bağlantısı olmayan bir kişi ya da şirket, “xyzbanka.com.tr” gibi bir alan adını alamaz. Bu sayede hem tüketici güvenliği korunur hem de haksız rekabetin önüne geçilir.
TAKIL Kapsamında Kimler Alan Adı Alabilir?
TAKIL kapsamındaki alan adlarının kimlere verilebileceği oldukça açık kurallarla belirlenmiştir. Bunlardan bazıları:
-
“turkiye”, “türkiye”, “t.c.” gibi ifadeler sadece kamu kurumlarına tahsis edilebilir.
-
İl ve ilçe adları valilik ve kaymakamlıklara tahsis edilir.
-
SPK tarafından yetkilendirilmiş yatırım şirketleri yalnızca kendi ticari unvanlarını içeren alan adlarını alabilir.
-
BDDK tarafından yetkilendirilmiş bankalar, faktoring ve finansal kiralama şirketleri gibi kurumlar, ilgili kelimeleri içeren alan adlarını kullanabilir.
-
Kamu kurumlarının bilinen adları ya da kısaltmaları yalnızca ilgili kurumlara verilir.
Bu tür alan adları için yapılan başvurular, yalnızca belge sunularak ve BTK’nın uygunluk değerlendirmesi ile onaylanmaktadır.
TAKAL: Tahsise Kapalı Alan Adları
TAKAL ise “Tahsise Kapalı Alan Adları” anlamına gelir. Bu sistem, bazı alan adlarının hiçbir kişi ya da kurum tarafından tescil edilememesini sağlar. TAKAL kapsamına giren alan adları kamu düzenine aykırı, ahlaki olmayan, yanıltıcı ya da yasa dışı ifadelerdir.
BTK bu listeyi kamuya açık bir şekilde yayınlamaz. Ancak bir alan adı başvurusu sırasında sistem, bu başvurunun TAKAL kapsamında olduğunu tespit ederse, talebi otomatik olarak reddeder. Kayıt operatörleri bu alan adları için hiçbir işlem gerçekleştiremez. Böylece sakıncalı veya kötü niyetli alan adı kullanımlarının önüne geçilmiş olur.
Alan Adı Tescilinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yeni sistemle birlikte alan adı tahsisi artık daha kolay ve hızlı hale gelmiş olsa da bazı dikkat edilmesi gereken noktalar bulunmaktadır:
-
Alan adınızda geçen kelimelerin TAKIL veya TAKAL listesinde olup olmadığını kontrol edin.
-
Önceden tescil edilen alan adlarının TAKIL/TAKAL kapsamında olup olmadığına dikkat edin.
-
Kurumsal yapınız varsa, unvanınıza uygun domainleri erkenden tescil ettirin.
-
Kötü niyetli tescil girişimlerine karşı yasal haklarınızı bilin ve gerektiğinde başvurun.
Yeni Sistem Ne Getiriyor?
TAKIL ve TAKAL sistemleriyle birlikte hem alan adı yönetiminde esneklik sağlanmış hem de önemli bir düzen sağlanmıştır. Artık bireysel kullanıcılar, küçük işletmeler ve büyük kurumlar için eşit bir rekabet ortamı oluşmuştur. Aynı zamanda kamuya ait ya da kritik kelimelerin kötüye kullanımının önüne geçilmiş, internetin güvenilirliği artırılmıştır.
Sonuç
Alan adı tescili artık sadece bir internet adresi almaktan çok daha fazlasını ifade ediyor. Kurumsal itibar, güvenlik, yasal uyumluluk ve marka değerini korumak isteyen herkes için TAKIL ve TAKAL kavramlarını anlamak ve doğru uygulamak büyük önem taşıyor. Yeni TRABİS sistemiyle birlikte bu süreçler daha şeffaf ve düzenli hale getirilmiş durumda.
İnternette yerinizi güvenle almak için, alan adı başvurusu yapmadan önce alan adınızın içeriğini, kullanım amacınızı ve varsa belgelerinizi dikkatlice kontrol etmeniz önerilir. Doğru bir stratejiyle, yeni sistemin sunduğu avantajlardan maksimum düzeyde faydalanabilirsiniz.